اثر کود زیستی EM و اوره بر عملکرد و عناصر غذایی برگ توت فرنگی Fragaria ananassa cv. Paros))

چکیده سابقه و هدف: افزایش مصرف کود‌های شیمیایی به‌منظور افزایش عملکرد محصول می‌تواند به مرور زمان اثرات مخربی بر خاک و محیط زیست داشته باشد و کاهش مصرف این نوع کودها در کشاورزی پایدار ضروری می‌باشد. کود زیستی EM حاوی گونه‌های انتخاب ‌شده از ریزموجوداتی شامل جمعیت‌های غالب باکتری‌های اسیدلاکتیک و مخمر‌ها و تعداد کمی از باکتری‌های فتوسنتز کننده، اکتنومیست‌ها می‌باشد که با یکدیگر سازگارند. این ریزموجودات موجب بهبود ساختمان خاک، مدیریت مواد آلی و تکمیل چرخه عناصر شده و می‌تواند وابستگی به کودها و سموم شیمیایی را کاهش دهد. افزایش فعالیت پروتئینها و ظرفیت فتوسنتزی گیاه، افزایش رشد گیاه، توسعه ریشهها، گلدهی، میوهدهی و رسیدن میوه، بهبود دسترسی مواد غذایی و جذب بهتر آن توسط گیاه از فواید مصرف این کود زیستی می‌باشد. این پژوهش با هدف بررسی اثرات کاربرد نیتروژن با منبع کود اوره و کود زیستی EMبر میزان جذب عناصر مغذی توسط برگ و عملکرد توت فرنگی رقم پاروس انجام گردید. مواد و روش‌ها: این آزمایش به‌صورت کرت‌های دوبار خرد شده و بر پایه طرح بلوک‌های کامل تصادفی و با سه تکرار در محوطه دانشگاه محقق اردبیلی طی سال‌های 95-1394 اجرا شد. تیمارها شامل نیتروژن به‌صورت کود اوره در سه سطح (50، 100 و 150 کیلوگرم در هکتار نیتروژن خالص) و کود زیستی EM با دو روش استفاده (محلول‌پاشی و خاکی همراه با آب آبیاری) در غلظت‌های 0،1، 2 و 3 درصد بود. در این پژوهش عناصر نیتروژن، پتاسیم، فسفر، منیزیم، کلسیم، منگنز، منیزیم و آهن برگ و همچنین میزان عملکرد میوه اندازه‌گیری شد.داده‌های مربوط به این پژوهش با استفاده از نرم‌افزار آماری SAS تجزیه‌ شده و مقایسه میانگین تیمارها نیز با آزمون LSD در سطح احتمال 5 درصد صورت گرفت. شکل‎ها نیز با استفاده از نرم‌افزار Excel Microsoft رسم شد. یافته‌ها: با توجه به نتایج حاصل، کاربرد کود EM اثر معنی‌دار و مثبتی بر تمام صفات اندازه‌گیری داشت. تیمار 2 درصد EM با 04/2 درصد بیشترین میزان و گیاهان شاهد با 42/1 درصد کم‌ترین میزان نیتروژن برگ را داشتند. بیشترین میزان فسفر با مقادیر 99/1، 93/1 و 67/1 میلی‌گرم در کیلوگرم به‌ترتیب با تیمارهای 2، 1 و 3 درصد بدست آمد و برگ گیاهان شاهد با 26/1 میلی‌گرم در کیلوگرم فسفر کم‌ترین میزان را داشتند. میزان پتاسیم در سطح 1 درصد 18/46، در سطح 2 درصد 95/45 و در سطح 3 درصد 86/44 میلی‌گرم در کیلوگرم بود که در یک گروه آماری بودند و گیاهان شاهد کمترین میزان پتاسیم را دارا بودند. همین روند افزایشی در عناصر کلسیم، آهن، روی و منگنز نیز مشاهده گردید. بیشترین عملکرد میوه در گیاهان تیمار شده با غلظت 2 درصد و 3 درصد EM (به‌ترتیب با 2/185 و 75/176 گرم در بوته) بدست آمد. میزان نیتروژن برگ‌های گیاهان تیمار شده با 150 کیلوگرم کود اوره با میزان 09/2 درصد بیشتر از سایر غلظت‌ها بود. میزان عناصر پتاسیم، فسفر، روی و منگنز در برگ‌ و عملکرد گیاهان تیمار شده با سطح 100 کیلو‌گرم در هکتار بیشتر از دیگر سطوح کود اوره بود. براساس نتایج حاصل از مقایسه میانگین‌ها کاربرد کود اوره 100 کیلوگرم در هکتار به‌همراه EM تیمارهای 2 و 3 درصد به‌ترتیب با 141 و 139 گرم در کیلوگرم بیشترین میزان منیزیم را در برگ‌ها حاصل نمودند. نتیجه‌گیری: به‌طور کلی می‌توان نتیجه گرفت که کاربرد کود زیستی EM با هر دو روش محلول‌پاشی و خاکی می‌تواند سبب بهبود رشد گیاه، عملکرد محصول و جذب عناصر غذایی توسط ریشه و برگ توت‌فرنگی گردد. بهترین و مناسب‌ترین غلظت نیتروژن به لحاظ عملکرد میوه و میزان عناصر برگ با توجه به نتایج حاصل از این پژوهش 100 کیلوگرم در هکتار می‌باشد.